Bedenkingen bij een onderwijshervorming

Het wilt natuurlijk weer lukken; de tijd is krap en de wereld staat quasi op springen. Enfin, figuurlijk dan. In sneltreinvaart het belangrijkste nieuws: InBev gaat water opslaan als noodrantsoen in Leuven voor het geval er rampen gebeuren, in Duitsland en Polen is er dan weer een teveel aan water. In Turkije duren de onlusten voort, en China is Europa economisch aan het boycotten omdat Europa dat eerst met China had gedaan. En bij ons is er een akkoord voor de onderwijshervorming. Als we tijd zouden hebben, wat we niet hebben, zouden wij dat akkoord gelezen hebben en het belangrijkste hier neergetypt hebben. We moeten het nu dus doen met de synthese die de media ervan maakte, en dat is misschien niet zo geweldig...

1. Vakleerkrachten in het lager onderwijs
Voor vakken zoals Frans, Techniek, Wetenschap en Muziek komen er nu in het Lager Onderwijs vakleerkrachten, zoals ook in het Secundair Onderwijs gebruikelijk is. Dit is op zich een goede zaak; hierdoor worden leerkrachten Lager Onderwijs minder manusjes-van-alles, wat ze soms toch waren. Met de vakleerkrachten krijg je ook een zekere specialisatie en bijgevolg in theorie grondigere vakkennis. Met dit voorstel kan weinig fout lopen.

2. A-stroom en B-stroom
In de eerste graad komt een A- en B-stroom, die laatste geldt enkel voor leerlingen die geen diploma basisonderwijs hebben. De formulering A- en B-stroom is ietwat ongelukkig, omdat die eigenlijk al bestond, zij het dan ietwat anders ingevuld (denk eerder aan een Aso/Bso opdeling). De B-stroom enkel maken voor leerlingen zonder diploma, en de rest de A-stroom laten volgen is op zich een goed idee, ware het niet dat je toch weer een soort opdeling krijgt, en dan nog in redelijk negatieve termen (A is beter dan B). Toch is de opdeling nu minder erg dan ze op dit moment is. Het is minder kwaad, maar nog altijd niet geweldig goed.

3. Aantal studierichtingen worden gereduceerd
Zolang er geen gaten ontstaan in het aanbod, is dit een goed idee. We grijpen hiervoor naar onze oude secundaire school, die een Latijn-Wiskunde (8u), Latijn-Wiskunde (6u + Seminarie) en Latijn-Wiskunde (6u + Wetenschappen) aanbiedt. Het snoeien hierin kan nuttig zijn.

4. Wetenschap en Techniek krijgen een prominentere plaats in het SO
Geen slecht initiatief, mits doordacht geïmplementeerd (wat wordt er bedoeld met Wetenschap en Techniek?). Dat brengt ons meteen ook tot kritiek die we over héél het akkoord kunnen spuien: het is allemaal zo vaag dat er eigenlijk amper duidelijkheid is.

5. B-attest verdwijnt, C-attest wordt uitzondering
Dit idee is in onze ogen één van de meest twijfelachtige en, als we dat mogen zeggen, een beslissing genomen vooral om utopische en wie weet zelfs romantische redenen. Want, natuurlijk is het een ideale wereld waarin iedereen een A-attest krijgt, maar dat is in de praktijk niet haalbaar. B-attesten waren dan in het leven geroepen om een leerling door te laten stromen naar het volgende jaar, maar met uitsluiting van bepaalde richtingen. Kritiek op het systeem was dat deze attesten dan te snel werden gegeven. Dat zou wel kloppen, maar deze oplossing is daarom niet per se de beste. We vrezen dan ook dat dit ongeveer hetzelfde effect gaat hebben als het schrappen van het woord 'allochtoon' in het taalgebruik; je zendt wel een boodschap, maar au fond los je het probleem niet op.

C-attesten moeten vanaf nu dan ook uitgebreid gemotiveerd worden om ze te laten gelden. Hadden ze dit voor B-attesten ook ingevoerd, dan had het probleem in onze ogen beter opgelost geweest. Het A-attest kan nu wel vergezeld worden met een vrijblijvend advies om naar een andere studierichting te veranderen, maar of dat vrijblijvend advies daarvoor de doorslag gaat geven. Tja. Aan dat A-attest kan wel een verplichte remediëring toegevoegd worden, maar we zijn redelijk sceptisch of dat gaat werken, en dan vooral om tijdsgebonden redenen: wanneer gaat die plaatsvinden? In de uren differentiatie (zie 6.) waarvan het niet duidelijk is of ze er ook na de eerste graad zijn? Een veelgehoorde kritiek op de onderwijshervorming was dat de lat lager gelegd zou worden. Als er één maatregel is die die kritiek in het gelijke stelt, is het deze.

6. Differentiatie in de eerste graad S.O
In het eerste jaar zouden er 27 verplichte lesuren zijn. Dat kan dan aangevuld worden met vijf 'keuze-uren'. Het is te zeggen, de sterkere leerlingen kunnen kiezen: extra Latijn, Nederlands, Wiskunde,... . De zwakkere leerlingen hebben die keuze in se ook, maar zullen die vijf uren vooral gebruiken om bij te benen in hun bestaande vakken. In het tweede jaar wordt die verdeling verplicht/keuze doorgetrokken naar 25/7 of zelfs 20/12 in de B-stroom. Of die verdeling in het derde jaar doorgetrokken wordt is niet bekend, en dat is toch redelijk cruciaal, aangezien het dan meteen een groot deel van de kritiek uit 5. zou doen verstommen.
Dit idee bestempelen wij grosso modo als goed.

7. MatrixstructuurVanaf de tweede graad zal er een zogenaamde matrixstructuur zijn; dat wil zeggen dat er vijf domeinen zijn waaruit leerlingen kunnen kiezen: Wetenschap & Techniek, Kunst & Creatie, ... . Binnen die vijf domeinen bestaan er dan nog drie stromen: één gericht op verder studeren; één gericht op de arbeidsmarkt en één daartussenin. Een beetje ASO/TSO/BSO als het ware, maar zeg dat niet luidop. Er is naar't schijnt een groot verschil. Toch volgens Pascal Smet: 'ASO verdwijnt!'. Maar niet volgens Bart De Wever: 'ASO blijft'. Deze maatregel is zo verschrikkelijk vaag dat we hierover nog geen oordeel kunnen vellen, laat staan een gefundeerd.

Conclusie: De meeste ideeën die hier staan, hebben wij grotendeels als positief geëvalueerd. Twee kritische bedenkingen erbij: de praktische uitwerking is onbekend en het grootste idee van al, de matrixstructuur, blinkt uit in vaagheden. Tot slot is het akkoord dikwijls zo dubbelzinnig te lezen, dat het afwachten is in hoeverre het effectief gerealiseerd zal worden.

Morgen geeft AnsoldaBreda zijn persconferentie. Indien daar noemenswaardige dingen gezegd worden, komen wij naar u met een nieuw bericht.